یکی از پر جنب و جوش‌ترین دوره‌ها در تاریخ سال‌های اخیر جنبش کارگری ایران سه ماه آخر سال  1395 بود. شمار کارگران اعتصابی و شرکت کننده در اجتماعات اعتراضی این دوره مرز سال‌های پیش را شکست. این روند از نیمه دوم سال آغاز شد و هرهفته ازهفته پیش شتاب بیشتری گرفت. در ریشه یابی این تحرک، شکی نیست که فشار سهمگین مشکلات اقتصادی و معیشتی توده‌های کارگر نقش اول را بازی می‌کرد، اما  تاثیرات متقابل کارگران مبارزات کارگران جاهای مختلف بر یکدیگر را هم نمی‌توان انکار کرد. زیرا هنگامی که تعداد حرکات کارگری افزایش می‌یابد، جنبش رادیکال‌تر و پیشرفته‌تر می‌گردد. جرات و اشتیاق کارگران به طرح خواست هایشان افزایش می‌یابد. این روند با آغاز سال جدید دچار رکود شد و هنگامی که سیرک انتخاباتی سرمایه‌داران آغاز گردید جنبش کارگری باز هم بیشتر به سوی افت رفت. شاید هم بنگاه‌های خبری رژیم سرمایه عمداً از طرح حرکت‌های کارگری اجتناب کردند تا عربده‌های جناح‌های سرمایه‌داری از لیبرال تا اصول گرا بهتر شنیده شود. اما این آرامش جنبش کارگری طبیعتا بسیار گذرا بود و توفندگی اواخر سال گذشته خیلی زود شروع به بازگشت کرد. با وجودی که تعداد اعتصاب‌ها و اعتراضات نسبت به پایان سال پیش کاهش چشمگیری داشته اند اما در مقایسه با دوره مشابه سال قبل (فروردین، اردیبهشت و نیمه اول خرداد) افزایش داشته است. تعداد حرکت‌های کارگری در مدت مشابه سال پیش (1395) در حد 164 حرکت باقی ماند اما امسال به 211 حرکت رسید. از این تعداد 11 درصد اعتصاب توام با اعتراض بوده در حالی که سال گذشته فقط 3 درصد بود. میزان اعتراضات موسوم به آرام و «قانونی» 10 درصد نسبت به سه ماهه آخر سال گذشته افزایش داشته است. جنبش اعتصابی کارگران با وجود افت قابل توجه در ابتدای امسال، هم از نظر تعداد و هم از نظر کیفیت نسبت به مدت مشابه سال قبل پیشرفت داشته است و یا بهتر بگوئیم تا حدودی روند پر شتاب خود در پایان سال گذشته را حفظ کرده است. از سوی دیگر اعتصاب‌های تاکنونی امسال از ویژگی خاصی برخوردار بوده‌اند. یکی از محروم‌ترین و فقیرترین اقشار کارگری یعنی کارگران شهرداری‌ها نیمی از اعتصابات امسال را تا کنون به خود اختصاص داده اند. با وجودی که به نظر می‌رسد این اقشار ضعیف طبقه کارگر ایران مغلوب‌ های و هوی انتخابات و دوران طولانی تعطیلات عید شدند اما هرگز تسلیم نگردیدند. تاثیر ‌های و هوی مضحکه انتخابات بر روند مبارزه طبقاتی کارگران ایران و بخصوص بخش‌های فقیرتر آن بسیار موقتی بوده و رژیم سرمایه نتوانست روند مبارزات کارگران را کند سازد. از هم‌اکنون می‌توان توفندگی مبارزه کارگران بر سر حداقل معیشت و دستمزدهای عقب افتاده را مشاهده کرد. آن چه که در تمامی این مدت و حتی سال گذشته سایه سنگین خود را بر مبارزه کارگران و جدال کار با سرمایه افکنده است، نبود یک جنبش شورایی و نطفه‌های تشکل ضد کار مزدی به شکل یک جنبش مستقل کارگری است.

ابراهیم پاینده

خرداد 1396